vragen over experimentjes

[Karlien]

Hallo,
Omdat ik niet zeker weet of ik genoeg grote (100-200 ind) L.niger kan kweken/overnemen voor Februari, zit ik te twijfelen of ik een aantal kolonies van Polyrhachis dives (zwartgekleurde wever mieren) zal kopen. Een medewerker van de antstore in berlijn zei me dat deze ook redelijk makkelijk te houden zijn. Het jammere is dat je bij deze soort niet zo goed in de kolonie kan kijken omdat ze niet onder de grond een nest maken. Maar ze zeiden dat ze in principe wel in een Y-tong holte een nest zouden kunnen maken, alleen zouden ze alles dan volweven. Heeft iemand hier ervaring mee?

Ik had een aantal experimentjes in mijn hoofd die ik met de studenten van de universiteit van Amsterdam zou kunnen doen maar het zou leuk zijn om wat reacties te krijgen van echte mierenkenners.

De experimenten waar ik aan zit te denken hebben te maken met de herkenning van huidoppervlak feromonen en spoor feromonen. We zouden kunnen kijken of verschillende kolonies elkaars geurspoor gebruiken en dus herkennnen. De vraag is dan of zo'n geurspoor genetisch is vastgelegd of dat het kan worden aangeleerd of vergeten kan worden. Als ze het geurspoor van de ene kolonie niet gebruiken/herkennen kunnen we ze proberen te trainen en dan kunnen we kijken of ze kunnen leren. Eventueel zouden we dit ook met twee verschillende soorten kunnen doen.Of we zouden de kolonie een lange tijd kunnen afzonderen om te kijken of ze het geurspoort vergeten.

Verder wilde ik proberen om kleine gedragsexperimentjes op te zetten waarbij je een groepje mieren van de kolonie "vervreemd", door ze hetzij lange tijd af te zonderen, (of eventueel een ander dieet te geven). Daarna kunnen we in een soort kleine arena, een vervreemde mier en een mier die direct uit de kolonie komt fixeren (met een gespje, na verdoving met CO2), en dan kunnen we een derde mier uit dezelfde kolonie loslaten. De studenten kunnen dan vervolgens haar gedrag t.o.v. de vervreemde vs bekende mier observeren/noteren. Er zijn verscheidenen onderzoekers die dit eerder gedaan hebben.

Verder is het ook nog een optie om te proberen om de pasuitgekomen (in engels "callow" mieren) uit de kolonie te vissen en deze hetzij gemixed of alleen met andere callow ants uit de eigen kolonie op te laten groeien (een korte periode). Er zijn een aantal onderzoekers in Parijs die dit gedaan hebben. (Ik was verbaasd want ik had gedacht dat een groepje van 20 mieren zonder koningin dood zou gaan, maar ze hielden ze maarliefst 2 maanden apart). We kunnen ze misschien twee weken apart houden om vervolgens te testen of hun huidoppervlak feromonen tijdens deze periode worden aangeleerd of dat ze genetisch bepaald zijn. We kunnen dan vervolgens in een zelfde soort arenas kijken of the "gemixte" mieren minder agressief zijn tegen mieren uit een andere kolonie dan mieren die alleen met callowmieren van hun eigen kolonie "opgegroeid" zijn. Dit kan eventueel ook met verschillende soorten.

Ik weet verder ook niet zo goed of de verschillende wever kolonies eigenlijk wel agressief tegen elkaar zijn. Ik las gisteren ergens dat dit erg mee viel. In dat geval zou het geen geschikte soort zijn voor dit soort experimenten.

Met de wevermieren is het laaste experiment ook alleen mogelijk als ik op een of andere manier bij het nest kan komen. Ik zit nu wel diep na te denken over een optie om de wever mieren misschien een holte in een y-tong blok aan te bieden met verschillende holtes, die ik dan afdek met (plexi)glas met afgedekte ronde openingen. Op die manier kan ik dan misschien toch in het nest komen om de jonge mieren eruit te halen. Ik heb echter geen idee of deze wever mieren zin hebben om hun nest in een y-tong blok te maken. De medewerker van Antstore in Berlijn zei dat dit in principe mogelijk is, omdat ze gewoon een holte zoeken (in een boomstam, rots etc). Nou ja dat moet ik dus de komende weken gaan uitproberen.

Maar ik ga ook natuurlijk nog verder op zoek naar L.niger kolonies!

groet!
Karlien

[mpke]

mss kan je ook eens een proefje doen om te zien hoever ze willen gaan voor hun voedsel.
dit doe je dan door 2 terrariums aan elkaar aan te sluiten en de verbinding elke dag een meter langer ofzo te maken tot ze geen voedsel meer gaan zoeken.
( dit kan wel erg ver gaan denk ik )

ben benieuwd naar je resultaten.

[Mika]

Maxim, het gaat niet om proefjes die Karlien zelf wil uitvoeren, het gaat om proefjes die ze studenten biologie wil laten uitvoeren.

[mpke]

ah, ok, dan gaat dat niet he.
voor de rest weet ik niets

[FLechdrop]

Wat betreft je vraag over het nestelen van Polyrhachis in een Y-tong holte: die mogelijkheid onderschrijf ik, en inderdaad zullen ze "alles volweven", maar het maakt in feite niet veel uit of het nu een holte in Y-tong is of een holte in iets anders. Je hoeft je dus niet eens de moeite te nemen om een heel stel Y-tong blokken te bewerken: je kunt net zo goed bloempotjes nemen of iets geheel anders.

Verder noem je wel een heel arsenaal aan mogelijke experimenten. Wat losse flodders:

Wat bedoel je precies met huidoppervlakferomonen? Feromonen op het 'huidoppervlak' van de mier? Wat voor soort experimenten zou je hiermee willen doen?

Ik denk dat het eerste experiment niet zal lukken met gebruikmaking van verschillende soorten. Deze zullen elkaars geursporen negeren. Ik ben er niet zeker van of dit ook geldt voor verschillende kolonies, maar dat ga je dan natuurlijk juist onderzoeken. Wat betreft het 'vergeten' van een geurspoor: dit zal inderdaad gebeuren, maar dat komt omdat het geurspoor niet eeuwig in stand blijft, doch 'vervliegt'.

Wat betreft het 'vervreemden' van bepaalde mieren: dit zal inderdaad na verloop van tijd gebeuren, dit omdat de 'nestgeur' van de kolonie zich voortdurend aanpast en de afgezonderde mieren deze ontwikkeling niet mee maken. Na bijvoorbeeld een dag of drie (uitkomst van één van de onderzoeken die hier al naar gedaan is, ik weet niet meer om welke soort het ging) zullen de geuren van de beide afgezonderde groepen zo uit elkaar gelopen zijn dat ze elkaar als mieren van verschillende kolonies zullen behandelen.

Het experiment met de 'callow ants' is me niet helemaal duidelijk. Als ik het goed begrijp wil je 'callow ants' van verschillende kolonies samenbrengen en kijken of de resulterende groep werksters op enigerlei wijze anders is dan een controlegroep afkomstig uit een enkele kolonie? (Ik voorspel dat het niet veel zal schelen, maar dat zul je dan wel merken.) Met verschillende soorten zal het wederom niet lukken, op enkele welbepaalde soortencombinaties na (maar dan lijkt het me nauwelijks van toegevoegde waarde, enkel nodeloos complex).

Wat betreft de agressiviteit van weverkolonies onderling: ik heb er nooit meer dan één gehad, maar ik heb wel het relaas gelezen van iemand waarbij zich een koningin met werksters had afgesplitst (de soort is polygyn). Toen zijn er wel doden gevallen. Dit doet me overigens denken aan het zeer opmerkelijke gedrag van Polyrhachis dives waarbij plotseling een 'zwart schaap' wordt uitverkoren welke het zwaar te verduren krijgt en welke mogelijk wordt gedood. Vervolgens paraderen de mieren dan bij toerbeurt rond met het stoffelijk overschot van de mier in kwestie (het kan ook zijn dat de twee gedragingen los van elkaar staan, waarbij de getreiterde mier niet wordt gedood en de rondgedragen dode mier een andere is). Het gedrag van het rondparaderen met dode mieren, hetgeen ik dikwijls heb kunnen observeren, zou op zich ook al een interessant voorwerp van onderzoek zijn. Het is echter de vraag hoe goed dit is uit te lokken: misschien dat het aanbieden van een dode werkster (al of niet van de eigen kolonie) al voldoende kan zijn.

Terug naar de nestproblematiek: ik denk dat dit in de praktijk erg lastig gaat worden en dat je het experiment in kwestie in het geval van de wevermier het beste kunt laten vallen. Je hebt nog genoeg andere opties, dunkt mij.