Winterslaap/diapauze van de soort Camponotus cruentatus

[Unexisted]

Hieronder zal ik het een en ander schrijven over de diapauze/winterslaap van de soort Camponotus cruentatus.

De soort C. cruentatus komt voor in het noorden van Afrika, zuid-Frankrijk, Spanje en Italie.
C. cruentatus is een soort met een endogeen ritme. Dit houdt in dat deze soort een eventuele winterslaap/diapauze houdt afhankelijk van een ‘interne klok’. Er dient onderscheid te worden gemaakt tussen een winterslaap en een diapauze. Soorten die een 'echte' winterslaap hebben, die doen dit omdat het noodzakelijk is voor de gezondheid van de kolonie. Als we het hebben over een winterslaap/diapauze moet er ook onderscheid gemaakt worden tussen de larven en de koningin. Het stuk hieronder gaat over het gedrag van een endogene mierensoort, de larven en koningin.

In nests with horizontal temperature gradient in which ants were permitted to make a free choice, we observed even more distinct spontaneous rhythms of development. They were closely associated with changes in the thermopreferendum: in periods of active development ants kept their brood in chambers with sufficiently high temperature, and in periods of diapauses in cool chambers.
[…] In the analysis of obtained results, typical endogenous-heterodynamic ants associated in their distribution with the northernmost ares of the paleartic should be considered first. These species of Camponotus s. str., Formica, Lasius, Leptothorax s. str. and Myrmica. They apparently need lower temperature during the inactive phase of the annual cycle.

De soorten genoemd in het artikel hebben een lage temperatuur nodig in diapauze. Echter, C. cruentatus valt hier niet onder, want deze soort komt niet voor in het noorden van het palearctisch gebied. Voor deze soort geldt het volgende:

Endogenous-heterodynamic species of ants of the genera Acantholepis, Aphaenogaster, Crematogaster and plagiolepis distributed in more southern regions do not require any lower temperature for successful overwintering and reactivation. When they were kept at a temperature optimal for development during diapause, we did not observe such a catastrophic mortality as in northern species, although a high constant temperature is not an ideal condition for these ants.

Tijdens de diapauze van de soort C. cruentatus hoeft de temperatuur niet verlaagd te worden. De reden waarom dit wel moet voor de soorten die voorkomen in het palearctisch gebied:

Under conditions of a temperate climate, the cold winter makes possible the free flow of endogenous rhythms. In species distributed in southern regions of the temperate zone reactivation, as our data show, is essentially spontaneous and takes place in the fall because of effects of endogenous mechanisms, but approaching cool weather makes the resumption of development impossible until warmer weather in spring.
Species of ants distributed far to the north became adapted to the long, cold winter. They developed a true reactivation brought about by the cold weather, which requires a long period of life at low positive temperature. In these ants spontaneous reactivation is possible only under artificial conditions and is not complete. For the complete restoration of the capability to develop and for preservation of the viability they need a cool reactivation.

Hieruit kan ik aannemen dat C. cruentatus geen echte winterslaap nodig heeft. Echter heeft ze wel een diapauze. Het volgende stuk gaat over de diapauze van de larven.

The stability of larval diapause differs significantly among ant species. In some species the diapause is quite stable and cannot be broken by the influence of high temperature and long days. Hollldobler observed that C. herculeanus and C. ligniperda larvae did not grow and stayed in diapauses for a long time under high temperature.
[...] The diapauses larvae of all such species do not take food and grow while in diapause. At the same time, in many endogenous-heterodynamic species larval dormancy is unsteady and they all need lower temperature for diapauses maintenance. Brian found that the diapause in autumn Myrmica larvae was rather unstable at 25 C and many of them pupated in this situation. We observed such thermal termination of diapauses with the pupation of almost all or of only part (depending on species) of diapauses larvae in many endogenous-heterodynamic species belonging to the genera Aphaenogaster, Crematogaster, Lasius, Lepisiota, Leptothorax, Manica and Myrmica.

De larven van C. cruentatus hebben dus geen lagere temperatuur nodig tijdens de diapauze. Het volgende stuk gaat over de diapauze van de werksters en de koningin.

In many ant species diapause in queens and workers is not stable and can easily be interrupted by the influence of above-optimum temperatures. These species are exactly the same as those listed above that have unstable larval diapauses. […] At the same time, in some species the adult diapauses is extremely stable and cannot be easily terminated by high temperatures and long days. Holldobler first observed such stable diapauses in queens of C. herculeanus and C. ligniperda kept at high temperatures. […] We found very stable queen diapauses in the same species that had similarly stable larval diapauses (listed above) and also in those species that pass winter without brood, i.e. in species of Formica and Cataglyphis, and also in Ponera coarctat.

De koningin en de werksters van C. cruentatus hebben voor de diapauze geen lage temperaturen nodig.

De soort Camponotus cruentatus houdt geen echte winterslaap. Echter, ze hebben wel een diapauze. De diapauze wordt door de mieren intern geregeld. De diapauze kan worden gehouden op de optimale temperatuur. De reden dat de C. cruentatus van eind November tot eind Februari een diapauze houdt, is omdat het te koud is. Daarnaast is er geen voedsel te vinden.

Deze soort haalt volgens mijn pdf zijn voedsel voornamelijk uit nectar en uit bladluizen. Ik vermoed dat als ze de kans kregen om het hele jaar door bladluizen te melken en nectar te verzamelen, dat ze dan net als exotische soorten het hele jaar door actief waren.

Toch is het niet zeker of dit allemaal wel klopt. Net als bij de soort Messor barbarus twijfelt men nog altijd aan de duur, temperatuur en het nut van de diapauze.

De bronnen voor de citaten kan ik er eventueel nog aan toevoegen. Voor de soort Messor barbarus heb ik genoeg informatie om ook het een en ander te kunnen zeggen over de winterslaap/diapauze. Mochten mensen daar behoefte aan hebben, dan kan ik dat ook uitschrijven.

[Unexisted]

Nu achteraf gezien is het wel interessant om mijn bevindingen te melden. In totaal heb ik 6 gynes en 2 kleine kolonies. Daarvan zijn de 6 gynes en 1 kleine kolonie weer actief en op de juiste temperatuur. Echter die ene kleine kolonie die houdt nog steeds een diapauze. Ze zitten in een droog ytong nest. De helft is verwarmd en de andere helft niet. De koningin en een paar werksters zitten in het onverwarmde gedeelte op kamertemperatuur. Koningin heeft nog geen eitjes gelegd. Heel af en toe zie ik een werkster in de buitenwereld rondlopen. Echter, voedsel en drinken nemen ze vooralsnog niet aan.

[Unexisted]

Wat ik nu heb ontdekt is eigenaardig. Ik las ergens op een blog over C. cruentatus dat het leek alsof zijn kolonie nog een diapauze hield. Toen hij het nest ging bevochtigen kwamen ze weer tot leven. Ik heb het ytong bevochtigd van mijn kolonie die nog steeds een in diapauze was. En wat blijkt, de koningin heeft nu eitjes gelegd. Nu weet ik niet meer zeker of de eitjes er al lagen of niet. Volgens mij niet.

Heeft iemand wel eens een soortgelijke ervaring gehad met zijn kolonie?

[XToF]

Dat is een interessante observatie. Van wat ik her en der heb kunnen opvangen uit de wetenschappelijke wereld zou er een verband kunnen zijn tussen diapauze van insecten en concentraties van NO_x-moleculen in de atmosfeer.

Wetende dat het bacteriën zijn die zorgen voor een verhoogde concentratie van deze producten in de atmosfeer, dan is het niet ondenkbaar dat het het water indirect zorgt voor het einde van de diapauze. Indirect, omdat het water de bacteriën heractiveert na een periode van droogte. Op die manier krijg je dus de volgende reactie: verhoging van de vochtigheid in het nest => activatie of verhoging van de activiteit van NO_x-producerende bacteriën => verhoging van de concentratie van NO_x-moleculen in de atmosfeer => stopzetting van de diapauze van de kolonie.

Ik wil benadrukken dat dit enkel een mogelijke denkpiste is en niet onmiddellijk als waarheid moet worden opgevat.

[Unexisted]

Interessant. Stel dat het waar is. Hoe kunnen we dit doortrekken naar de natuur. Regenval zorgt voor een verhoogde activiteit. De mieren observeren hun omgeving en aan de hand daarvan nemen ze een besluit over de doorzetting van hun diapauze.

[XToF]

Er geldt dat bij hogere temperaturen, de microbiële activiteit ook hoger is. Neerslag bij hogere temperaturen zou daarom voor een grotere NO_x-concentratie kunnen zorgen.

[mn]

Er geldt dat bij hogere temperaturen, de microbiële activiteit ook hoger is. Neerslag bij hogere temperaturen zou daarom voor een grotere NO_x-concentratie kunnen zorgen.

Zou dit dan ook iets met de bruidsvlucht te kunnen maken hebben ?

[Unexisted]

Het is in ieder geval wel interessant. Sinds ik het nest nat heb gemaakt zitten ze ook weer gewoon bij het warmtematje, ipv er naast.