Pogonomyrmex occidentalis (Phantom)

Alle Pogonomyrmex kolonies van de leden
Plaats reactie
Gebruikersavatar
Phantom
Lid
Berichten: 2377
Lid geworden op: 23 augustus 2008
Locatie: Groesbeek, Gelderland
Gender:
Leeftijd: 35
Contacteer:

Pogonomyrmex occidentalis (Phantom)

Bericht door Phantom »

Hier reageren!

Inleiding
Al sinds ongeveer anderhalf jaar heb ik een kolonie Pogonomyrmex occidentalis, beginnende met zo'n 10-20 werksters. Na enige tijd zonder groei heb ik de kolonie van een klein onderkomen overgeplaatst naar een klein aquarium met een zandnest. Ik zal in dit onderwerp vanaf nu alle informatie van deze kolonie samenvoegen, zodat het gemakkelijk beschikbaar is voor iedereen. Omdat ik in dit startbericht anderhalf jaar ga samenvatten, wordt dit een flinke kost om te lezen. Gelukkig veel foto's en filmpjes.

Gedrag
Zoals wellicht bekend: P.occidentalis is een zaadetende mierensoort. Van nature komt deze mierensoort in het zuidwesten van de Verenigde Staten voor en wordt daar "Western harvester ant" genoemd. Alle Pogonomyrmex spp. zijn gespecialiseerd in het verzamelen van zaden in barre omstandigheden (droog, heet). Vanwege de barre omstandigheden is er een enorme concurrentie met andere zaadetende dieren, waaronder ook verschillende zoogdieren en vogels vallen. Daarom hebben Pogonomyrmex spp. allemaal een zeer pijnlijke en giftige steek en moet het houden van deze soort daarom met voorzichtheid worden gedaan. De mieren zijn belachelijk slecht in klimmen en komen klunzig over bij het lopen alleen, vanwege hun grote kop en klein lichaam. Ze zijn enorm defensief en de kleinste verstoring zorgt voor absolute paniek en het steken van alles wat ook maar beweegt.

Voedsel
Naast zaden eten ze ook insecten, wat in het begin van deze kolonie een probleem was. Een hardnekkige mijt zat in de kolonie waardoor insecten moeilijk gegeven konden worden. Na enkele maanden koud staan en op een strikt dieet van zaden waren de mijten dood en kunnen grote insecten met gemak gegeven worden. Zo heeft de kolonie wespen, hommels en duizendpoten zonder moeite doodgemaakt en opgegeten. Zaden blijven het voornamelijke dieet (~90%). De zaden die ik geef zijn zeer gevarieerd: zangvogelzaad (al gevarieerd, goedkoop), lavendelzaad (zéér goed geaccepteerd en gemakkelijk te verzamelen), gepelde walnoten (!), graszaad (goed voor kleine kolonie) en paardebloemenzaden (zeer goed voor kleine kolonie, maar geeft veel rotzooi). Zelfs tabletten biergist worden geaccepteerd, mits ze gebroken worden.

Verblijf
Ik ben een groot voorstander van zandnesten, het ziet er natuurlijker uit en met een beetje aandacht zijn ze gemakkelijker qua bevochtiging dan ytongnesten. Een zeer groot nadeel is dat er slecht zicht op de kolonie is, dit wordt pas beter wanneer de kolonie zand bij het glas weg graaft, wat ze liever niet doet. Geluk voor mij dat de kolonie aan mij werd gegeven in een klein zandnest en ik dus een goede reden had om een zandnest te gebruiken. Mijn werkwijze was als volgt:
Ik heb een klein aquarium (40 x 25 x 25 cm) op de kop getikt en een plexiglas plaat (25 x 20 cm) 5 cm van een korte wand geplaatst. Met kit en constructielijm heb ik het plexiglas vastgemaakt aan het aquarium. Eén van de korte zijden van het smalle nest vulde ik op met zo'n 5 cm grote kiezelstenen. Een reageerbuisje met het gesloten uiteinde erafgezaagd en opgevuld met een hele dikke prop watten plaatste ik in de hoek op de kiezelstenen. Het nest vulde ik vervolgens stevig op met een vochtig mengsel van grove kattenbakkorrels en zilverzand. De bodem bevatte meer zand dan de bovenkant, zodat een gradient ontstaat. De nestruimte werd volledig opgevuld met het zand/leem mengsel, zodat allen de bovenkant van de reageerbuis nog boven het zand uitsteekt.
De buitenwereld heb ik bedekt met een laag gips (1 cm dik). Een dunnere laag had zeker mogelijk geweest, maar ik wilde voorkomen dat de mieren het gips konden breken. Vervolgens maakte ik een brug van houten stokken langs de wanden van het formicarium, zodat de mieren langere afstanden moeten lopen. Deze mieren fourageren namelijk het liefst ver van het nest. Hier overzichtsfoto's van de setup:
Afbeelding
Afbeelding
Het hout heb ik later ook met gips bedekt, omdat de mieren over het hout uitgleden.

Klimaat
De mieren komen uit een woestijn en zijn derhalve erg warmteminnend. Liefst zitten ze bij temperaturen ver boven de 30 °C. Vocht is essentieel bij deze temperaturen. Het voordeel van het zandnest en deze wijze van bevochtiging is dat vocht eigenlijk niet kan verdampen omdat het zo diep zit. Net als in de natuur zit het water dieper en is het daar ook een stuk koeler dan bovenop. De warmtemat wordt niet gereguleerd door een thermostaat en zelfs geïsoleerd door een stuk karton.

Blog
Dus, de blog waar het om draait.
Bij het plaatsen van de mieren in het formicarium (lees: mieren in het zand van het nieuwe nest geplaatst met een kwast) werd er bijna direct gegraven. Eerst bij het buisje, toen bij het houten stokje, daarna ergens in het midden. Uiteindelijk hebben ze het maar weer bij het trappetje gedaan, tegen het glas. Wel was het noodzakelijk om een gladde wand van plakband te maken zodat ze niet over de rand vielen. Deze verwijderde ik pas toen de kolonie al tientallen werksters had, omdat ze anders verdwaalden in de erg grote buitenwereld.
Paardebloemzaden worden erg goed geaccepteerd, maar de pluisjes geven veel rotzooi, ik moest nodig een vervanging zoeken.
Afbeelding

Zo ziet een paardenbloemzaadje er uit na de verwerking:
Afbeelding

Ook voerde ik ovenvisjes, deze werden alleen geaccepteerd als ze werden verminkt. Ze leken niet erg voedzaam; de kolonie nam liever zaden aan. Ook hadden ze een duidelijke gang tegen het glas gegraven:
Afbeelding

De mieren maken in de natuur enorme kegels van stukken steen, hout en al het andere dat ze kunnen dragen. In dit geval gebruikten ze ook gips dat loskwam van het glas. Ze liepen ermee rond alsof ze bladsnijders waren. Helaas geen foto's van dat transport. De ingang van het nest zit achter het stuk baksteen linksboven. De stok direct langs het nest naar beneden plaatste ik daar omdat de mieren steeds van de rand bleven vallen en alsnog verdwaald raakten. Met deze stok konden ze gemakkelijker teruglopen. Dit hulpmiddel heb ik later verwijderd zodat ze alsnog de andere stokken gebruiken. Zoals je kan zien liggen er vooral nog gladde, ronde zaadjes. De kleine kolonie accepteert deze moeilijk. Eenmaal groot accepteerde de kolonie de zaden gretig, al gaat het soms wat moeilijk naar het nest.
Afbeelding

Ook grappig is dat de werksters soms in het zand graven als een hond, met de voorpoten slaan ze zand snel weg op zoek naar.. iets.. Waarschijnlijk steentjes. Helaas heb ik ook hier (nog) geen filmpjes van, omdat ze het volledig onvoorspelbaar doen.

De kolonie groeit gestaag verder:
Afbeelding

Walnoot eten? Ja!
Afbeelding

Zo ziet de kolonie er nu uit:
Afbeelding

Afbeelding

En ook nog een filmpje met de gehele setup:



Overig leuk gedrag:
- De mieren hakken hun dode soortgenoten in kleine stukjes. Alleen de thorax blijft zichtbaar achter
- Deze mieren zijn erg schoon, enig afval wordt zo ver mogelijk van de nestingang gelegd
- Per ongeluk over de mieren ademen is onverstandig, honderden mieren rennen naar buiten om een potentiële aanval af te weren



Hier reageren!
Gebruikersavatar
Phantom
Lid
Berichten: 2377
Lid geworden op: 23 augustus 2008
Locatie: Groesbeek, Gelderland
Gender:
Leeftijd: 35
Contacteer:

Re: Pogonomyrmex occidentalis (Phantom)

Bericht door Phantom »

Deze kolonie heb ik sinds mijn verhuizing twee maanden terug weinig bekeken, hooguit wat water bijgevoerd. Gezien de zolder waar ze stonden de afgelopen twee maanden ook flink koud was (max: 15 graden), vermoed ik dat de mieren min-of-meer in winterslaap zullen zijn. Inmiddels heb ik ze van zolder afgehaald en weer een plaats gegeven in beetje-warmte. Hopelijk kunnen ze het waarderen dat ze zo snel uit hun rust zijn gehaald. Leuk detail: bij deze temperatuur zijn de overgebleven werksters in de buitenwereld echt HEEL erg traag. Ze verplaatsen 1 poot per seconde. Een volledige voorwaartse beweging duurt op z'n best 6 seconden. :)

Ik heb al opgemerkt dat de meeste mieren in het nest zitten en er een grote hoop dode mieren buiten ligt. Ideale tijd om de buitenwereld schoon te maken dus.

Vragen en opmerkingen
Gebruikersavatar
Phantom
Lid
Berichten: 2377
Lid geworden op: 23 augustus 2008
Locatie: Groesbeek, Gelderland
Gender:
Leeftijd: 35
Contacteer:

Re: Pogonomyrmex occidentalis (Phantom)

Bericht door Phantom »

Het gaat niet goed met deze kolonie. In de buitenwereld liggen tientallen tot honderden dode mieren en in het nest zelf liggen ook vele dode mieren. Er lopen ook levende mieren tussen, het is dus hopen dat de gyne het heeft overleefd. Waarschijnlijk hebben de mieren enkele periodes te koud gestaan.

Vragen en opmerkingen
Gebruikersavatar
Phantom
Lid
Berichten: 2377
Lid geworden op: 23 augustus 2008
Locatie: Groesbeek, Gelderland
Gender:
Leeftijd: 35
Contacteer:

Re: Pogonomyrmex occidentalis (Phantom)

Bericht door Phantom »

Goed nieuws: Na opwarming, bevochtiging en voeren van wat kleine krekels zie ik weer echte activiteit in de buitenwereld en in het nest. De honderden doden zijn nog steeds treurig, maar de mate van activiteit geeft me goede hoop dat de gyne nog in leven zal zijn.

Vragen en opmerkingen
Gebruikersavatar
Phantom
Lid
Berichten: 2377
Lid geworden op: 23 augustus 2008
Locatie: Groesbeek, Gelderland
Gender:
Leeftijd: 35
Contacteer:

Re: Pogonomyrmex occidentalis (Phantom)

Bericht door Phantom »

Inmiddels zijn de mieren flink bezig het nest op te ruimen, de buitenwereld wordt bezaaid met honderden dode mieren die in het nest lagen. Miraculeus lijken de mieren uit de dood op te staan, ik schat het aantal mieren nu op 50, misschien zelfs richting 100. Ik heb nog geen broed gezien, maar de mieren verdedigen het nest heftig bij verstoring zoals ik van ze gewend ben.

Vragen en opmerkingen
Gebruikersavatar
Phantom
Lid
Berichten: 2377
Lid geworden op: 23 augustus 2008
Locatie: Groesbeek, Gelderland
Gender:
Leeftijd: 35
Contacteer:

Re: Pogonomyrmex occidentalis (Phantom)

Bericht door Phantom »

Vandaag een oranje werkster gezien. Het lijkt er op dat mevrouw nog maar jong is, goede hoop dus! En ik heb weer mijten gespot. Waar die beesten toch steeds vandaan komen is een raadsel, maar voorlopig is het nog geen plaag.

Vragen en opmerkingen
Gebruikersavatar
Phantom
Lid
Berichten: 2377
Lid geworden op: 23 augustus 2008
Locatie: Groesbeek, Gelderland
Gender:
Leeftijd: 35
Contacteer:

Re: Pogonomyrmex occidentalis (Phantom)

Bericht door Phantom »

Vandaag de hele dag op pad geweest, ik merkte de hoge luchtvochtigheid (90-100%) al snel op nadat ik een oude keuken bij mijn vaders werkplek heb afgebroken. Het zweet liep over mijn hoofd. Na een uitgebreide barbecue met broer, zus, aanverwanten en nageslacht werd het tijd om naar huis te gaan, op de weg belachelijke wolkbreuk meegemaakt waarbij ik niets meer zag. Eenmaal thuis (~9:30) schemerde de zon echter en was de lucht strak blauw. Alle ramen open gezet omdat het binnen 28 graden was en even de Olympische Spelen gekeken. Ongeveer om tien voor negen begon het uit het niets enorm te regenen en bliksemen, alweer een wolkbreuk. De temperatuur zakte in enkele minuten van 28 naar zo'n 20 graden. Nadat ik alle ramen dicht had gedaan en hijgend de vloer gedweild had zag ik dat in mijn studeerkamer de P.occidentalis kolonie enorm actief was: 100-200 werksters buiten, snel bewegend, helaas geen filmpje van kunnen maken. Wel heb ik foto's kunnen maken van een mannetje. Jawel, een prins. Mijn allereerste bruidsvlucht in huis, nota bene door mijn pogo's!

Ik had geen idee dat de kolonie nog gegroeid was en had al tijden geen broed meer gezien - nog steeds niet. Mijn vermoeden is dat de kolonie zo diep mogelijk in het zandnest zit, waar ze niet te zien is, met stapels broed. Alleen oudere werksters zijn zichtbaar buiten, waarschijnlijk is de binnenbevolking van een jongere generatie, zoals bij veel soorten mieren het geval is. Dit geeft aan dat de koningin zeer waarschijnlijk nog in leven is, iets waar ik lang over twijfelde omdat het broed nooit zichtbaar was; een zandnest heeft helaas het grote nadeel dat waarschijnlijk 90% van het nest niet zichtbaar is.

D'n prins:
DSC_0059[1].jpg
Nu nog een prinses.

Vragen en opmerkingen
Je hebt niet voldoende permissies om de bijlagen van dit bericht te bekijken.
Gebruikersavatar
Phantom
Lid
Berichten: 2377
Lid geworden op: 23 augustus 2008
Locatie: Groesbeek, Gelderland
Gender:
Leeftijd: 35
Contacteer:

Re: Pogonomyrmex occidentalis (Phantom)

Bericht door Phantom »

Na bijna een jaar sterk afnemende activiteit inclusief winterslaap ben ik het nest gaan ontmantelen. Nog slechts één levende werkster gevonden en de rest was dood. Deze kolonie is helaas verleden tijd.
Plaats reactie